Als stiefouder kan het behoorlijk lastig zijn om om te gaan met ‘moeilijk’ gedrag van je bonuskinderen, ook als ze nog jong zijn. Kinderen van 4 tot 12 jaar maken namelijk een aantal complexe ontwikkelingsfases door. Daarnaast kan in een samengesteld gezin emoties als loyaliteit en verwarring extra sterk aanwezig zijn. Moeilijk gedrag komt vaak voort uit de noodzaak om zich veilig te voelen en grenzen te testen, maar ook uit het zoeken naar hun plek binnen de nieuwe gezinssituatie.
Waar kan moeilijk gedrag vandaan komen?
- Loyaliteitsconflict
Kinderen in samengestelde gezinnen kunnen zich vaak verscheurd voelen tussen hun biologische ouders. Ze zijn misschien bang dat ze de andere ouder kwetsen als ze een band opbouwen met hun stiefouder. Dit kan zich uiten in teruggetrokken gedrag, boosheid of zelfs openlijke afwijzing van de bonusouder. - Veranderingen en onzekerheid
Kinderen zijn gevoelig voor veranderingen en willen zich veilig voelen. Veranderingen zoals een nieuwe partner, verhuizen, of een nieuwe omgangsregeling kunnen verwarrend en beangstigend zijn. Ze kunnen deze emoties uiten door zich terug te trekken, tegendraads te zijn, of op andere manieren “moeilijk” gedrag te vertonen. - Behoefte aan grenzen en duidelijkheid
Kinderen hebben vaak behoefte aan duidelijkheid en structuur, zeker in een onstabiele situatie. Als de nieuwe gezinssituatie nog in ontwikkeling is, kunnen ze proberen de grenzen te testen om te ontdekken waar ze precies staan en wie welke rol heeft. Hoe belangrijk ben ik voor mijn vader of moeder? - Ontwikkelingsfasen en emoties
De leeftijd van 4 tot 12 is een fase waarin kinderen nog veel leren en ontdekken over emoties en relaties. In een stiefgezin worden ze ‘gedwongen’ om extra relaties aangaan en hun plek te vinden. Iets wat voor veel kinderen echt uitdagend kan zijn en hen onzeker kan maken.
Het verhaal van Tessa en Jeroen
Tessa werd bonusmoeder van Jeroens twee kinderen, Sophie (6) en Tim (10). Tessa heeft zelf een dochter van 15 jaar. Ze zagen vooral dat Tim veel weerstand liet zien; hij gedroeg zich vaak opstandig en nors en trok zich vaak terug. Sophie daarentegen was erg aanhankelijk en vroeg vaak om aandacht.
Tijdens hun tijd samen werd Tim steeds meer gesloten en sprak alleen met Tessa als het niet anders kon. Ook viel het Jeroen op dat Tim vaker boos en teruggetrokken gedrag liet zien. Hij was veel op zijn kamer. Jeroen maakte zich hier zorgen over. Het begon Tessa emotioneel te raken. Ze voelde dat haar relatie met Tim steeds moeizamer verliep. Ze was zo dapper om met Jeroen en mij te delen, dat ze soms Tim de schuld gaf, van gespannen situaties in het gezin,
In een gesprek met Tessa en Jeroen maakte ik met hen een plan om met Tim in gesprek te gaan. In dit gesprek werd duidelijk dat Tim zich onzeker voelde over zijn rol binnen het gezin. Bij wie hoorde hij? Hij vertelde dat hij ook bang was dat als hij een band met Tessa opbouwde, zijn moeder zich buitengesloten zou voelen.
Hoe kan een bonusouder omgaan met ‘moeilijk’ gedrag?
- Geduld en empathie tonen
Besef dat het gedrag van je bonuskinderen vaak een uiting is van hun eigen gevoelens en onzekerheden. In plaats van boos of teleurgesteld te reageren, probeer geduldig en begripvol te blijven. Tessa herinnert zichzelf er nu aan dat Tim niet perse boos op haar is, maar dat hij worstelt met zijn emoties en dat het tijd kost om zijn vertrouwen te winnen. - Tijd en ruimte geven voor een band
Een goede band ontstaat niet direct en dat hoeft ook niet. En je band kan veranderen van slecht naar goed en ook weer van goed naar slecht. Kinderen hebben tijd nodig om zich te openen en het helpt om geen druk te zetten op de relatie. - Ondersteuning bieden aan de biologische ouder
Als bonusouder hoef je niet de rol van opvoeder op je te nemen. In plaats daarvan kun je je partner ondersteunen in de opvoeding door een luisterend oor te zijn, mee te denken over uitdagingen en samen duidelijke regels op te stellen. Tessa en Jeroen begonnen regelmatig zelfs te praten over wat wel en niet werkte, zodat ze hun aanpak konden aanpassen en Tim en Sophie beiden konden ondersteunen in hun ontwikkeling.
Geduld en begrip als basis voor groei
Kinderen voelen het als ze geliefd zijn zonder voorwaarden en zonder druk. Door hen op hun eigen tempo en met respect te benaderen, bouw je een band op die, al gaat het soms met vallen en opstaan, kan uitgroeien tot iets bijzonders.
