Een samengesteld gezin kan veel voordelen hebben, maar helaas ook de noodzakelijk spanningen met zich meebrengen. Een van de meest bekend is het zogenaamde loyaliteitsconflict bij kinderen. In dit blog ontdek je wat een loyaliteitsconflict inhoudt, hoe je het kunt herkennen en vooral: hoe je er op een constructieve manier mee kunt omgaan.
Wat is een loyaliteitsconflict?
Een loyaliteitsconflict ontstaat wanneer een kind het gevoel heeft te moeten kiezen tussen twee (of meer) belangrijke personen in zijn of haar leven. In de context van een samengesteld gezin kan dat worden waargenomen dat een kind zich heen en weer getrokken voelt tussen de biologische ouder(s) en de stiefouder (of bonusouder).
Waarom gebeurt dat?
- De band met een biologische ouder is vaak heel sterk en diepgeworteld. Een kind voelt zich dan verplicht om de ouder te ondersteunen.
- Tegelijk kan een bonuskind zich ook loyaal aan de stiefouder voelen. Wanneer een biologische ouder of ander persoon daar afkeurend op reageert, kan het kind het gevoel krijgen dat dat niet mag.
Het concept van ‘loyaliteit’
In de context van familietherapie (onder andere in het werk van Ivan Boszormenyi-Nagy, grondlegger van de contextuele therapie) wordt gesproken over ‘verticale loyaliteit’ (van kind naar biologische ouders) en ‘horizontale loyaliteit’ (onder andere naar partner, vrienden of andere belangrijke personen). Bij een samengesteld gezin kan de verticale loyaliteit in de knel komen wanneer een kind te maken krijgt met nieuwe gezinsleden en verwachtingen.
Hoe herken je een loyaliteitsconflict bij je bonuskind?
Emotionele worsteling
Het bonuskind kan zonder reden verdrietig, boos of teruggetrokken zijn.
Soms slaat het kind dicht zodra je vraagt wat er aan de hand is
Wisselend contact
Het ene moment heeft je bonusdochter of bonuszoon grootste lol met jou (de stiefouder), terwijl het een ander moment plotseling onaardig of afwijzend doet.
Dit kan gebeuren als het bonuskind bijvoorbeeld merkt dat de biologische ouder negatief is of anders reageert op jullie band.
Verbale signalen
Uitgesproken als: “Papa (of mama) vindt het niet leuk als ik dit leuk vind bij jou.”
Of: “Ik weet niet of ik jou wel mama/papa mag noemen, wil…”
Dit wijst erop dat een bonuskind bang is je te accepteren of je leuk te vinden is.
Hoe ontstaat een loyaliteitsconflict?
-
Negatieve houding van de biologische ouder
Als de ex-partner (biologische ouder) zich negatieve uitlaat over jou, kan je bonusdochter of bonuszoon denken: “Als ik aardig doe tegen mijn stiefouder, ben ik niet trouw aan mijn eigen vader/moeder.” -
Gebrek aan duidelijke afspraken
Een bonuskind kan in verwarring raken als de regels en omgang tussen de verschillende huishoudens erg verschillen. Het weet niet bij wie welke volwassene welk gedrag verwacht wordt -
Onuitgesproken gevoelens
Als er niet open over de nieuwe gezinssituatie gesproken wordt, creëert het bonuskind zelf verhalen of aannames. -
Eigen onzekerheden van het bonuskind
Kinderen willen vaak dat iedereen tevreden is. Ze zijn bang dat ze jou (de bonusouder) teleurstellen als ze bij de biologische ouder zijn, of vice versa. Dit interne conflict kan spanningen veroorzaken.
Hoe kun je er als bonusmoeder of bonusvader mee omgaan?
-
Geef ruimte aan de gevoelens van het bonuskind
- Laat merken dat het kind alles mag voelen: “Ik begrijp dat je soms niet weet hoe je je moet gedragen. Dat is niet raar, het is juist heel gewoon.”
- Blijf rustig en respectvol, zelfs als het kind boos wordt.
-
Neem het niet persoonlijk
- Het bonuskind wijst jou vaak niet af om wíé je bent, maar omdat het zich in een loyaliteitsconflict bevindt.
- Probeer je niet te laten ontmoedigen door een afstandelijke sfeer. Dit is een manier voor het bonuskind om zichzelf te beschermen.
-
Stimuleer openheid en veiligheid
- Praat met je partner en als de situatie het toelaat met de biologische ouder over de spanningen. Zoek een vorm van communicatie waarin jullie allemaal (liefst) zonder verwijten kunnen praten.
- Zorg ervoor dat je bonusdochter of bonuszoon weet dat het geen kant hoeft te kiezen. Bekrachtig de boodschap: “Je mag van ons allemaal houden, dat is helemaal oké.”
-
Respecteer de rol van de biologische ouder
- Ook als de ouder soms negatief reageert, is het belangrijk dat het kind voelt dat jij hun relatie niet probeert te ondermijnen.
- Probeer roddels en negatieve uitspraken over de ex-partner niet te voeden. Laat merken dat je de liefde van het kind voor de andere ouder respecteert.
Conclusie
Loyaliteitsconflicten zijn geen uitzondering in een samengesteld gezin, integendeel. Ze komen vaak voor omdat kinderen intuïtief de behoefte voelen om hun oorspronkelijke gezin (en daarmee hun biologische ouder) trouw te blijven. Het goede nieuws is dat je als stiefouder wél een positieve invloed kunt uitoefenen door ruimte te geven aan de gevoelens van je bonuskind, niet persoonlijk te reageren op wisselend gedrag en open te communiceren met alle betrokkenen.
Uiteindelijk hoeft een loyaliteitsconflict niet te blijven. Met geduld, begrip en goede afspraken kun je ervoor zorgen dat een kind zich niet meer gedwongen voelt om tussen twee werelden te kiezen en zo kun je langzaam maar zeker toe werken naar een veiliger, hechter familiegevoel.
Heb jij ervaring met loyaliteitsconflicten in jullie totale gezin? Deel gerust je tips of vragen in de reacties!
