Er zijn van die momenten in een samengesteld gezin die je niet meteen kunt plaatsen, maar die zich wel langzaam in je lijf nestelen. Het begint subtiel. Je bonuskind reageert wat afstandelijker dan je gewend was, geeft kortere antwoorden of lijkt je bewust te ontwijken. De vanzelfsprekendheid die er eerder was, het lichte, bijna onschuldige contact van daarvoor, lijkt langzaam te verdwijnen. Je merkt dat je harder moet zoeken naar verbinding en dat je niet goed begrijpt waarom.
En ergens, vaak pas ’s avonds laat wanneer je eindelijk tot rust komt, voel je dat er iets veranderd is, ook al kun je er nog geen woorden aan geven. Het is een zacht maar onmiskenbaar signaal: het contact verloopt moeizamer, en dat maakt je onrustig.
Als de afstand groter wordt dan je denkt
In het begin probeer je het meestal nog te relativeren. Je denkt dat het misschien aan de puberteit ligt, aan een drukke schoolperiode, aan een incident dat jij alweer vergeten bent maar dat voor een kind groter kan zijn geweest. Je vertelt jezelf dat het vanzelf wel weer goed komt. En soms ís dat zo. Maar even vaak schuift de nodige verandering zich naar de achtergrond tot je op een dag voelt dat het niet meer gaat om één losse situatie, maar om een patroon.
Dat patroon is verwarrend, omdat het vaak ontstaat terwijl jij juist zo zorgvuldig laveert tussen betrokkenheid en terughoudendheid. Je wil niet te aanwezig zijn, maar ook niet te afwezig; je wil ruimte geven zonder jezelf uit beeld te laten verdwijnen; je wil warm zijn zonder opdringerig te worden. En precies in die spagaat kan een kind dingen voelen die jij niet hebt uitgesproken, maar die wel invloed hebben op jullie relatie.
Waarom bonusouders zo snel naar binnen slaan
Bijna elke bonusouder die ik begeleid, keert als eerste naar binnen bij dit soort situaties. Ze gaan twijfelen aan zichzelf: heb ik iets verkeerd gezegd, ben ik te streng geweest, juist te meegaand, heb ik te veel initiatief genomen of juist te weinig? Ze voelen zich verantwoordelijk voor een dynamiek die ze vaak niet hebben veroorzaakt en soms niet eens kunnen overzien.
Wat ze daarbij vergeten, is dat kinderen in samengestelde gezinnen extreem gevoelig zijn voor onderstromen. Ze voelen spanning nog voordat die zichtbaar wordt. Ze pikken kleine signalen op van hoe volwassenen zich tot elkaar verhouden, hoe rollen verdeeld zijn, hoe zeker of onzeker iemand zich voelt. En hun gedrag –dat ogenschijnlijk afstandelijk of onverschillig is is vaak een reactie op die laag, niet op jouw intentie.
Dat maakt het zo pijnlijk. Niet omdat een kind jou afwijst, maar omdat de beweging die jij maakt soms niet aansluit bij de beweging die het kind op dat moment kan dragen.
Wat er onder de oppervlakte speelt
In vrijwel alle samengestelde gezinnen zie ik dezelfde systemische beweging: kinderen proberen tegelijk hun plek te behouden bij hun ouders én zich te verhouden tot een nieuwe volwassene die opeens onderdeel is van hun dagelijks leven. Dat is geen eenvoudige opdracht. Loyaliteit, veiligheid en identiteit spelen op de achtergrond een grote rol, vaak zonder dat het kind dat zelf kan benoemen.
Een kind dat zich terugtrekt, doet dat meestal niet omdat jij iets verkeerd hebt gedaan, maar omdat het innerlijk voelt dat het moet balanceren. Tussen twee huizen, twee loyaliteiten, twee werelden die allebei waar zijn maar niet altijd samen passen. Soms heeft een kind ruimte nodig om opnieuw in te voelen wie jij voor hem bent en wie hij voor jou wil zijn. Die zoektocht lijkt op afstand, maar is vaak een beschermingsmechanisme.
Wat ik doe wanneer gezinnen mij inschakelen
Wanneer ik met bonusouders en ouders werk die in zo’n fase terechtkomen, beginnen we bijna nooit bij het gedrag van het kind. We beginnen bij het begrijpen van de onderlaag: wat speelt er systemisch, welke onuitgesproken verwachtingen hangen er tussen de volwassenen, welke rol pakt iedereen (bewust of onbewust) op, en welke spanning pikt het kind daarvan op?
Ik begeleid gezinnen in het leren zien waar het daadwerkelijk schuurt. Ik help hen begrijpen waarom een kind zich terugtrekt en hoe ze kunnen reageren op een manier die rust brengt. Ik leer bonusouders hun plek te bewaken zonder zich terug te trekken uit onzekerheid, en ik help hen communiceren op een manier die helder is, maar niet hard. Vaak gaat het om kleine aanpassingen in houding, timing en taal, maar die hebben een enorme impact op het gevoel van veiligheid.
Het is een combinatie van systemisch kijken, Geweldloze Communicatie, psychologische inzichten en mijn eigen ervaring als bonusmoeder die maakt dat gezinnen zich gehoord en begrepen voelen en dat kinderen weer durven bewegen richting verbinding.
De momenten waarop alles ineens zachter wordt
En dan, na weken of soms maanden van voorzichtig werken aan de onderlaag, gebeurt er iets wat van buitenaf misschien onbeduidend lijkt, maar van binnen een wereld van verschil maakt. Een kind dat weer naast je komt zitten op de bank. Een spontane vraag. Een glimlach die landt. Een gesprek dat niet stokt. Een wisselweekend dat zonder spanning verloopt.
Het zijn kleine signalen, maar ze vertellen dat het systeem rustiger is geworden. Dat iedereen zijn plek weer voelt. Dat er ruimte komt voor vertrouwen. En dat jij niet harder je best hoefde te doen, maar anders mocht kijken, luisteren en aanwezig zijn.
Dat is het punt waarop bonusouders vaak zeggen:
Nu snap ik het. Het hoeft niet perfect. Het mag groeien. En we komen er wel.
Als jij nu in zo’n fase zit
Als je merkt dat het contact met je bonuskind stroever loopt en je daar bezorgd over bent, dan is het belangrijk om te weten dat dit veel vaker voorkomt dan mensen delen. Het betekent niet dat je iets verkeerd doet. Wel dat er iets in de onderlaag aandacht vraagt.
Je hoeft het niet te forceren. Het gaat niet om harder werken, maar om beter begrijpen. En dat begint bij rust, helderheid en een andere manier van afstemmen.
Wil je dat ik meekijk naar jullie situatie en help duiden wat er speelt?
Stuur me gerust een bericht via de WhatsApp-button op mijn website.
Ik denk graag met je mee.
Marieke
Stiefexpert
