Er is geen kind dat wakker wordt en denkt: laat ik vandaag eens moeilijk doen.
Zo werkt een kind niet.
En eerlijk gezegd: zo werkt geen enkel mens.
Gedrag is nooit los zand.
Gedrag is een signaal.
Een uiting van een binnenwereld die iets probeert duidelijk te maken.
In samengestelde gezinnen wordt dat signaal vaak verkeerd begrepen.
Kinderen zouden lastig zijn.
Ondankbaar.
Ongezellig.
Opstandig.
Of “moeilijk sinds de nieuwe relatie”.
Maar dit is de systemische waarheid die we liever niet uitspreken:
Kinderen worden pas lastig wanneer volwassenen niet op de juiste plek staan.
Niet omdat ze willen botsen.
Maar omdat ze iets dragen wat niet van hen is.
En dat zie ik elke week terug in mijn praktijk.
Een casus: Waarom Max ineens niet meer naar zijn vader wilde
Neem Max, twaalf jaar, een slimme, gevoelige jongen die altijd vrolijk binnenkwam.
Tot zijn vader ging samenwonen met zijn nieuwe partner, Simone
In de eerste weken ging het goed.
Iedereen deed zijn best.
Simone wilde de lieve, betrokken stiefmoeder zijn.
Vader wilde rust en harmonie.
Max wilde niemand teleurstellen.
Maar langzaam begon het gedrag te veranderen.
Max werd brutaal.
Hij trok zich terug op zijn kamer.
Hij at nauwelijks nog mee en zei steeds vaker dat hij liever naar zijn moeder ging.
Vader vond hem ondankbaar.
Simone voelde zich afgewezen.
En Max? Max voelde vooral iets wat hij niet kon benoemen.
In een gesprek vroeg ik hem wat er het moeilijkst was.
Hij zei:
“Papa is blij met Simone.
Maar als hij met haar praat, voelt het alsof ik bij mama hoor.
En als ik bij mama ben, moet ik haar geruststellen dat ik Simone niet leuker vind.
Ik ben steeds iemand anders, en ik weet niet wie ik moet zijn.”
Dit is de kern: loyaliteitsconflict.
Niet een conflict dat kinderen veroorzaken, maar een conflict waar ze middenin staan omdat volwassenen het systeem nog niet op orde hebben.
Ik nam de ouders mee in de fontein van Els van Stijn:
Een systeem waarin elke generatie zijn eigen plek heeft.
Waar ouders boven kinderen staan.
Waar partners naast elkaar staan.
En waar een nieuwe partner nooit in de ouderstroom behoort te staan.
En toen zagen ze het.
Simone was uit liefde óp de ouderplek gaan staan.
Vader was vanuit verlangen het tempo gaan bepalen.
En Max probeerde loyaal te blijven aan beide ouders terwijl hij bang was iemand te verliezen.
Zijn gedrag was geen onwil.
Het was systeemtaal.
Het was een signaal dat de volwassenen nog niet op de juiste plek stonden.
Toen de rollen werden hersteld
Toen vader duidelijk ouder werd
Toen Simone echt partner mocht worden in plaats van mede-opvoeder
Toen Max niet meer hoefde te kiezen
Toen zakte het gedrag.
Hij was nooit lastig.
Hij was overbelast.
Waarom kinderen “lastig” worden in samengestelde gezinnen
Een samengesteld gezin is een systeem dat al een breuk heeft meegemaakt.
Een kind is al iets kwijtgeraakt.
Een thuis.
Een vanzelfsprekendheid.
Een vorm van veiligheid.
Wanneer daar een bonusouder bijkomt, verandert het hele systeem.
Rolverwarring ligt op de loer.
Het tempo ligt vaak te hoog.
En kinderen krijgen dingen op hun bord die eigenlijk van volwassenen zijn.
Systemische waarheid
Kinderen staan nooit uit zichzelf op de verkeerde plek.
Ze verschuiven pas wanneer volwassenen dat doen.
Psychologische waarheid
Gedrag dat lastig lijkt, is altijd een poging tot regulatie.
Een manier om grip te krijgen in een situatie waarin een kind geen regie heeft.
Praktische waarheid
Een kind wordt rustig als volwassenen duidelijker, langzamer en betrouwbaarder worden.
Kinderen kunnen pas ontspannen als volwassenen het systeem dragen
Een kind gedraagt zich pas vrij wanneer het voelt dat:
• ouders hun ouderplek volledig innemen
• een bonusouder partner van is, geen tweede ouder
• loyaliteiten niet betwist worden
• gevoelens niet weggewuifd worden
• het tempo van verandering afgestemd wordt op het kind
• er ruimte is voor rouw, boosheid en gewenning
• het niet meer hoeft te kiezen
Volwassenen dragen het systeem.
Kinderen volgen.
Pas wanneer de volwassen plekken kloppen, hoeft een kind niet meer met zijn gedrag te praten.
De vraag die alles verandert
Niet
Waarom doet dit kind zo lastig
Maar
Wat laat dit kind ons zien wat wij nog niet durven aankijken
En daar begint het echte werk.
Het werk waar rust ontstaat.
Het werk waar gezinnen helen.
Het werk dat kinderen weer kind laat zijn.
In mijn trajecten help ik ouders en bonusouders precies hiermee: helderheid creëren, rust terugbrengen in het gezin en het gedrag van kinderen begrijpen vanuit systeemlogica in plaats van frustratie.
Veel van mijn klanten krijgen (een deel van) de coaching vergoed door hun werkgever, vanuit duurzame inzetbaarheid of persoonlijke ontwikkeling.
Vraag het gerust eens na, het is vaker mogelijk dan je denkt.
