Zaterdagmiddag. Slingers, een taart met aardbeien en de plastic vorkjes die altijd nét te kort zijn. Lucas snijdt de eerste punten, zijn moeder schenkt koffie in, ik denk aan de ballonnen die ik gisteravond nog in de badkamer heb opgeblazen omdat de kinderen graag wakker worden in een huis dat al feest ademt. Dan gaat de bel. Noor (ex-partner) stapt binnen met een kado kust zijn moeder op de wang en zegt dat de sauna gisteren zo goed was, dat ze het vaker moeten doen, je blijft toch familie. Ze lacht naar Lucas, legt haar hand even op zijn arm, alsof ze een oude grap afmaakt waar ik niet bij was toen hij werd bedacht. Ik glimlach, te vriendelijk, het soort glimlach die een kamer bijeen wil houden.
Aan tafel vertelt Noor dat ze voor volgende week kaartjes heeft voor een familiedag, ze zegt het woord alsof het vanzelfsprekend is, alsof je alleen maar hoeft op te komen dagen om je plek te behouden. Ze vraagt aan de oudste hoe het is bij mij thuis, ze begint beleefd en eindigt met een zin die voelt als een steek, dat kinderen het fijn vinden als er zoveel mogelijk hetzelfde blijft. Ik merk dat ik mijn best doe om niet te blijven haken aan het woord hetzelfde, want niets is hetzelfde en dat hoeft ook niet, maar op deze verjaardag komt het even hard binnen.
Later die avond scroll ik door Instagram en zie ik een foto die ze (Noor) heeft gepost. De jongens, MIJN schoonmoeder, MIJN schoonzus, Noor in het midden. Het onderschrift zegt familiedag, hartje, dankbaar. Ik leg mijn telefoon neer en hoor mijn eigen adem te luid in de kamer. Ik ben volwassen, ik heb gekozen voor een man met kinderen en geschiedenis, ik ken loyaliteit van binnenuit, en toch is er een klein deel van mij dat zich nog steeds afvraagt of je ergens bij kunt horen als de vorige pagina van het boek zo dicht bij de nieuwe bladzijde blijft liggen.
De week daarna zitten Lucas en ik aan de keukentafel, de laatste kruimels van het ontbijt liggen nog op het kleed. Ik vertel hem wat ik zie zonder hem te verwijten wie hij ooit was. Dat zijn ex….Noor overal blijft binnenkomen, dat ze op verjaardagen is, dat ze met zijn moeder naar de sauna gaat, dat ze op familiefoto’s staat met woorden die mij buiten beeld laten. Ik vertel hem wat het met mij doet. Dat ik niet jaloers wil zijn en het toch voel. Dat ik niet de boosdoener wil zijn die grenzen trekt waar kinderen bij staan. Dat ik wil dat hij en ik het front vormen, niet de coulissen. Hij zegt dat hij niemand pijn wil doen, dat het ingewikkeld is, dat hij er bang van wordt als hij aan veranderen denkt. Ik knik, ik ken zijn angst, ik wil het niet laten regeren.
We spreken iets kleins af dat groots voelt in mijn lijf. Dat hij de rangorde zichtbaar maakt, niet met grote woorden maar met kleine consequente daden. Op kindmomenten waar Noor logisch is zeggen we het hardop. Noor is welkom voor de jongens, wij zijn het team dat dit huis en deze afspraken draagt. Verjaardagen krijgen een structuur met tijden, eerst de kinderronde en later de avond met onze vrienden. Zijn moeder mag wie ze wil meenemen naar de sauna, maar als er beslissingen over onze agenda en onze rituelen worden genomen, lopen die via hem en via mij. Als Noor iets over mij wil zeggen, dan zegt zij het tegen mij of zegt zij het niet. Hij belooft mij te steunen, twijfels bewaren we voor later, op de bank, met twee mokken thee die dampen als bewijs dat we nog tijd voor elkaar maken.
Een week later op het sportveld staat Noor naast me. Ze wijst naar de reservebank en vertelt dat hij (haar ex) daar vroeger altijd stoer deed, ze lacht alsof ze me iets gunt. Ik adem uit en kies mijn woorden zorgvuldig, niet scherp, wel helder. Fijn dat je er bent voor de jongens, zeg ik, en goed dat we vandaag even ieder onze eigen rol houden. Als jij iets met de familie wilt afstemmen, loop dan even via Lucas, dan blijft het overzichtelijk. Ze trekt haar wenkbrauwen op en zegt dat zij dit al jaren zo doet. Ik knik en laat de zin die ik klaar had liggen in mijn mond rusten, je hoeft niet alles recht te zetten om rechtop te blijven staan.
Het wordt niet meteen makkelijk. Er zijn momenten waarop een opmerking onder mijn huid kruipt, een foto die oud en nieuw door elkaar laat lopen, een uitnodiging waar mijn naam ontbreekt. Maar de grotere beweging is anders. Lucas zegt op de volgende verjaardag dat we het fijn vinden dat Noor er bij de kinderronde is en dat de avond van ons is. Zijn moeder knikt en schept een tweede keer op, Noor zet de plant in de vensterbank en kijkt naar mij. Ik zeg dat hij mooi staat. Dat is ook waar, soms is de waarheid een kleine brug.
Wat hier gebeurt, zie ik in mijn werk bijna dagelijks. In samengestelde gezinnen wil loyaliteit vaak iets behouden wat tegelijkertijd moet veranderen. Ex-partners die dicht bij de schoonfamilie blijven, noemen het warmte en volwassenheid, en dat kan het ook zijn, maar systemisch zit er een risico in. Als de oude cirkel open blijft staan zonder nieuwe rangorde, schuift de huidige partner vanzelf een stap naar achteren, niet door ruzie maar door gewoonte. Dan verdampt je plek, heel langzaam, en op een dag merk je dat je wel het werk doet van binnenkomen maar niet de identiteit hebt van binnen zijn.
De oplossing is zelden een grote scène. Het is een handvol kleine zinnen die je consequent herhaalt, het is een paar afspraken die je stil vasthoudt, het is een partner die naast je gaat staan waar anderen nog in oude patronen bewegen. Ik leerde dat ik geen oorlog hoef te voeren om de vrede te bewaken. Ik leerde ook dat zacht praten niet hetzelfde is als jezelf klein maken. Er zit kracht in woorden die rustig blijven staan.
Als jij dit leest en je herkent die subtiele steken, die sauna’s, verjaardagen, afzwemfeestjes waar het verleden als een gast opduikt, weet dan dat je reactie niet overdreven is. Je lijf voelt rangorde sneller dan je hoofd. Je mag ruimte innemen zonder iemand te vernederen. Je mag een nieuwe bladzijde zijn zonder de vorige te verscheuren. Je mag vragen om taal die klopt met vandaag.
Wat jij vandaag al kunt doen
Kies één moment waarop jullie de rangorde zichtbaar maken. Bijvoorbeeld bij een verjaardag. Spreek met je partner af wat het kinderblok is en wat de avond is, wie welkom is wanneer en wie communiceert. Leg dit in één app vast, kort en vriendelijk. Kies één zin voor op het sportveld en in de keuken. Fijn dat je er bent voor de kinderen, afstemmen doen we via Lucas. En spreek één gebaar af met je partner, een hand op je rug bij een grens, een zin die hij zegt wanneer er aan jou voorbij wordt gepraat. Kleine signalen kunnen een hele kamer recht zetten.
Wil je dat ik even meekijk welke taal en afspraken bij jullie passen en hoe je dit veilig invoert zonder extra spanning voor de kinderen. Stuur me een bericht via de WhatsApp button op mijn website.
Marieke, stiefexpert
