In een samengesteld gezin beweeg je constant tussen spanningsvelden. Je wilt je kinderen beschermen, je nieuwe partner niet verliezen, een conflict met de ex vermijden… En voordat je het weet, ben je aan het redderen, controleren, verdwijnen of spiegelen vaak zonder dat je het zelf doorhebt.
Er zijn vier veelvoorkomende overlevingsrollen in een samengesteld gezin. We lichten ze hieronder toe. Niet om je in een hokje te stoppen, wél om je bewust te maken van patronen die méér van je vragen dan goed voor je is.
De Redder
Je probeert de sfeer goed te houden, problemen op te lossen, bruggen te bouwen. Je voelt je verantwoordelijk voor het geluk van iedereen. Herkenbaar? Dan zit je misschien vaak ‘tussenin’. Tussen je kind en je partner. Tussen je stiefkind en je vriend. En je eigen behoeften? Die schuif je op.
Gevaar: Je loopt leeg. Niemand heeft er iets aan als jij opbrandt.
Stapje richting balans: Wat als jij niet alles hoeft op te lossen?
De Spiegel
Jij voelt feilloos aan wat er speelt onder de oppervlakte. Je benoemt spanningen en prikkelt tot bewustzijn.
Sterk punt: Je ziet scherp.
Valkuil: Je bent zó bezig met voelen, duiden en begrijpen… dat je vergeet te ademen, te lachen en te leven.
Stapje richting balans: Moet alles gespiegeld worden? Of mag het soms ook gewoon even ongemakkelijk zijn?
De Controleur Grip als bescherming tegen chaos
De Controleur wil rust. Regels. Structuur. Waarom? Omdat het gezin onvoorspelbaar voelt en dat triggert iets ouds. Vaak komt deze neiging voort uit:
-
Overlevingsstrategieën uit de kindertijd, zoals:
“Als ik maar alles goed doe, dan gebeurt er niks geks.” -
Hyperverantwoordelijkheid: je voelt je verantwoordelijk voor ieders welzijn.
-
Angst voor emotionele chaos, zoals conflicten of loyaliteitsproblemen.
Psychologisch gezien is dit vaak een vorm van coping vanuit controle (denk aan perfectionisme, parentificatie of angstige hechting).
Het verlangen: veiligheid creëren in een omgeving die als onzeker voelt.
Wat werkt beter?
Ruimte durven laten. Verwachtingen losser maken. Niet alles opvangen of afvangen, maar wél aanwezig blijven in ongemak. Regels vervangen door verbinding.
De Verdwijner Overleven door te verdwijnen
De Verdwijner is niet lui, onverschillig of ‘te rustig’ integendeel.
Deze rol ontstaat vaak uit een diepe overtuiging: “Ik mag er pas zijn als ik geen gedoe veroorzaak.”
Het is een vermijdingsstrategie meestal onbewust. Ontstaan uit:
-
Oude ervaringen van afwijzing of onveiligheid
-
Hechtingspatronen waarbij emoties niet welkom waren
-
Of een systeem waarin je leerde: “Houd je in, pas je aan.”
In een samengesteld gezin waar loyaliteiten en spanningen hoog kunnen oplopen, trekt deze rol zich terug. Je voelt van alles, maar slikt het in. Je weet wat je zou willen zeggen, maar doet het niet.
Wat werkt beter?
Je plek innemen. Niet schreeuwend, maar met stevigheid.
Leren dat zichtbaarheid geen bedreiging is, maar juist een sleutel tot verbinding.
Welke rol is wenselijk?
Geen enkele rol is ‘fout’, maar wel vermoeiend als je er langdurig in blijft hangen. De meest gezonde positie is er één van authenticiteit, stevigheid en mildheid. Waar je niet redt, verdwijnt, controleert of spiegelt, maar er gewoon bént. Met je stem, je gevoel en je grens.
Dat vraagt oefening, bewustzijn… en soms een beetje hulp.
Wat herken jij?
👉 Stuur me hier een bericht, welke rol jij (onbewust) herkent. We denken graag met je mee over hoe je uit je overlevingsstand komt en terug bij jezelf.
Marieke
